TENEKE AMBALAJ SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN KİŞİLER, FİRMALAR VE ANILAR – I-M
İSTANBUL METAL OFSET ve AMBALAJ SANAYİ A.Ş.
1914 yılında doğan Bohor Tolon, tenekeciliği Sami Hillel ve Sami Kan’ın yanında çalışarak öğrendi. 1952 yılında İsak ve Rafael Büyükbahar ile ortak olarak Nivea ve boya kutusu üretmek üzere Balkapan Han No.230 Tahtakale, Eminönü adresinde bir şirket kurdu. Bu ortaklık, 1960 yılında son buldu.
Bohor Tolon, 1961 yılında Eminönü, Kantarcılar’da teneke ticareti yapmaya başladı. Amerika’daki Weitor firmasından teneke getirip satıyordu. 1976 yılında şirketin ismi Tolon Ticaret oldu. Babasının yanında çalışan Yusuf (Jozef) Tolon, 1976 yılında babasının vefatı üzerine işin başına geçti ve teneke ticaretini Eminönü, Yaprak Han’da devam ettirdi. 1984 yılında Yusuf Tolon, Hikmet Tuğcu ile ortak olarak teneke üzerine ofset baskı yapmak amacıyla İstanbul Metal Ofset ve Ambalaj Sanayi A.Ş. şirketini kurdu. Firuzköy, Bağlariçi Caddesi No.33 Avcılar adresinde faaliyete geçen şirket, halen aynı adreste yatırımlarla büyüyerek faaliyetine devam etmektedir.
METPAK A.Ş.
İstanbul Metal Ofset, 2007 yılında Kartal Teneke’nin kapanması üzerine, Kartal Teneke’nin ortaklarından Sadi Beceren, İzak ve Vedat Levi ile ortak bir şirket kurarak, Kartal Teneke’nin baskı ve lak tesisini satın aldı. Metpak A.Ş. adı verilen yeni şirket, teneke üzerine ofset baskı yapmak üzere Kartal Teneke’nin yerinde faaliyete geçti. Daha sonra ise Güzeller, Nursultan Nazarbayer Sok. No.12 Gebze – Kocaeli adresine taşındı. 2011 yılı sonunda Sadi Beceren ortaklıktan ayrıldı. Yusuf Tolon’un her üç şirketi de halen faaldir.
Bohor Tolon
Kaynak: Yusuf Tolon’dan alınan bilgi.
KADEM TENEKE AMBALAJ SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ.
Büyükbahar Teneke Kutu fabrikasında uzun bir süre çalışan Kadem Dinlenç, Avram Silijan ve İb- rahim Urun 1965 yılı civarında teneke kutu üretmek üzere Davutpaşa Asfaltı Sanayi Çarşısı No.25 Topkapı – İstanbul adresinde bir kutu üretim tesisi kurdular.
Bir süre sonra diğer ortakların ayrılması üzerine Kadem Dinlenç, 1980’li yılların başında şirketin adını ve adresini değiştirerek üretime devam etti. Kadem Tene- ke Ambalaj Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Gümüş- suyu Caddesi Çiftehavuzlar Site Yolu No.15/7 – İstanbul adresinde, 1990’lı yıllara kadar çalıştı, ancak bu tarihten sonra kapandı.
Kaynak: Yusuf Tolon’dan alınan bilgi; Türkiye Sanayicileri İmalatçıları Rehberi (1965); İTO, Küçük Sanayici Rehberi (1985); İstanbul Telefon Rehberi (1981)
KARAYEL TENEKE KUTU SANAYİ ve TİCARET A.Ş.
İlk kutu atölyesini 1957 yılında Zindankapı İpçiler No.27 – İstanbul adresinde kuran Şevki Karayel, uzun yıllar bu adreste faaliyetini sürdürdü. Kendi imkânlarıyla ilk rulo makaslı boy dilme makinesini yaptı ve 1970 yılında kutu üretimine başladı. Daha sonra oğulları Özkan ve Öztekin’in yetişmesiyle şirket yönetimini oğullarına devretti. Karayel Teneke, 1980’li yıllarda teneke ticaretiyle de uğraştı.
Özkan Karayel, İstanbul İkitelli’deki ESOT Sanayi Bölgesi’nin kurucuları arasında yer aldı. 1992 yılından itibaren Karayel Teneke Kutu, İkitelli OSB Esot Sanayi Sitesi N Blok No.11 adresindeki yeni yerine taşındı. Daha sonra şirketin Şahnur Kazancı’ya satılmasının ardından tesis, Güngören Sanayi Mahallesi Sancaklı Caddesi Güvenç Sokak No.219-221 adresinde halen faaldir.
Kaynak: Adres Kitabı (1955); İstanbul Sanayicileri Adres Kitabı (1957); TASİAD 2000 yılı üye listesi; şirket web sitesi; İSO 2003 ve 2013 kayıtları; Yusuf Tolon’dan alınan bilgi.
KARTAL TENEKE KUTU SANAYİ A.Ş.
Sektörde 84 yıl gibi uzun bir süre faaliyet gösteren Kartal Teneke, 1923 yılında Salamon Beceren (Bicerano) tarafından kuruldu. Salamon Beceren’in dünürü Salamon Kaneti, teneke tüccarı Hayim Beraha ’nın muhasebecisi olduğu için, Beceren ailesi bu vesileyle teneke ile tanışıyordu. Salamon Beceren, kutu yapmayı Salamon Almaleh’ten öğrendi. İlk yıllarda İstanbul Haliç Hasköy’de, evinin bodrum katında elle ve tokmakla kutu üretiyordu. Bu dönemde firmanın ismi, Salamon Bicerano ve Oğlu Sadi Bicerano oldu.
1930 yılında Salamon Beceren’in vefatı üzerine oğlu Sadi Beceren, önce Asmaaltı Çavuşbaşı Han’da, daha sonra ise Asmaaltı Kalçın Sokak No.19 adresinde sekiz kişi ile kutu üretimini devam ettirdi. Bu dönemde firma ismi de Kartal Teneke Kutu Yapımevi olarak değiştirildi. Kartal Teneke, Türk teneke ambalaj sektörüne birçok yeniliği getirmiş bir firmadır. Öncülüğünü yaptığı ilk yenilik ise, 1935 yılında getirdiği pedallı kapama makinesidir.
1953 yılında Sadi Bey’in oğlu Marsel Beceren şirkette çalışmaya başlayınca, ona Asmaaltı Kalçın Sokak No.27’de ayrı bir firma kuruldu. Bunun nedeni, tenekenin tahsise tabi bir mal olması ve daha fazla tahsis alabilmek için farklı bir şirket görünümünde yeni tesis kurmanın avantaj sağlamasıydı. 1963 yılında da Cibali’de bir şube açıldı ve bir süre üç ayrı tesiste kutu üretildi.
1964 yılında farklı yerlerdeki tesisler Gümüşsuyu Caddesi, No.9 Topkapı adresinde üç katlı bir binada toplanarak şirketin ismi Kartal Teneke Kutu Sanayi A.Ş. olarak değiştirildi. İşleri iyi giden şirket, üç katlı bir binada çalışmanın zorlukları nedeniyle, 1968 yılında Fevzi Çakmak Caddesi No.1 Sefaköy adresinde kendi fabrikalarını yaptırarak buraya taşındı.
1970 yılından itibaren modern kutu üretim makineleri alarak gelişmeye başlayan Kartal Teneke’nin, matbaa hattı alınıncaya kadar baskılarını Balat Teneke Basımevi – Yusuf Orbay ve Ortağı firması yaptı. 1972 yılında Crabtree marka ofset matbaa, 1975 yılında İsviçre Soudronic’ten dikiş kaynak, Alman Klinghammer’den kenar açma ve Japon Yagushi firmasından otomatik kapama makinesi alındı. Bu dönemde tesiste ağırlıklı olarak Petrol Ofisi, Shell, Mobil gibi petrol şirketlerine gaz tenekesi üretiliyordu.
1977 yılında Sadi Beceren’in vefatı üzerine, 25 yıla yakın bir süre şirketi babalarıyla birlikte şirketi yöneten Selim ve Marsel Beceren kardeşler işin başına geçtiler. Shell firmasının Shelltox aerosol kutu talebinin artması üzerine, 1980 yılında tam otomatik aerosol kutu hattı yatırımı yapıldı.
Kartal Teneke, petrol şirketlerine yakın olabilmek için 1991 yılında Gebze’de bir şube açtı ve 1998 yılında Dilovası Gebze’de yeni yapılan modern kutu fabrikasına taşındı. Yeni alınan otomatik hatlarla Türkiye’nin en modern ve en kaliteli dörtköşe kutu ve aerosol kutusu üreten tesisi haline gelen Kartal Teneke, sektördeki aşırı rekabetle, ürün ve hizmet kalitesinden taviz vermeden başa çıkmanın mümkün olmadığını gördüğünden, 2007 yılında 84 yıllık firma ambalaj piyasasından çekildi.
Selim Beceren 55, Marsel Beceren ise 53 yıl bu sektörde çalışmışlardır.
Kaynak: Marsel Beceren’den alınan bilgi; İstanbul Telefon Rehberi (1938); İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Adres Kitabı (1941); Zekai Gönen, İstanbul Sanayicileri Adres Kitabı (1957); İSO Adres Rehberi (1962); Türkiye Sanayicileri İmalatçıları Rehberi (1965); Türkiye Sanayi Rehberi (1967); İSO, İstanbul Sanayicilerinin Adres Kitabı (1971); İstanbul Ticaret ve Sanayi Rehberi (1997); 2003 İSO kayıtları.
Sadi Beceren